Kušlat je srednjovjekovni grad (tvrđava). Smještena je južno od Zvornika, na oko stotinu metara visokoj okomitoj stijeni iznad ušća Jadra u Drinjaču.

Spominje se još 1346. godine. Zahvaljujući rudarskoj djelatnosti u regionu Podrinja razvijalo se podgrađe Podkušlat. Privredni uspon ovog područja završava krajem 14. vijeka, nakon čega ovo mjesto predstavlja važnu raskrsnicu, prolaznu stanicu dubrovačkim trgovacima na sjever prema Zvorniku, na jug prema Srebrenici i preko Drine za Srbiju. Kušlat je od 1404. godine bio u rukama Hrvoja Vukčića Hrvatinića, a od 1410. sporazumno, u rukama ugarskog vladara Sigismunda Luksemburškog. Od 1411. godine vlast je imao Stefan Lazarević. Pod osmansku vlast dolazi poslije pada Despotovine 1459. godine., prenosi portal 24 sedam.

Grad je imao vojnu funkciju. Unutar stare utvrde sagrađena je Kušlat džamija koja je bila namijenjena potrebama osmanske vojske. Predaju o prelasku pod osmansku vlast prenosi naš čuveni pisac Evlija Čelebija. Za Kušlat džamiju on kaže da je Ebul Fethova, što znači da je izgrađena u 15. vijeku, za vrijeme vladavine sultana Mehmeda II el-Fatiha. On navodi kako u ovoj utvrdi postoji žitnica, oružnica, pet topova, te zapovjednik (dizidar) sa 28 vojnika posade. Džamija Kušlat se smatra najstarijom vojnom džamijom na prostoru Bosne i Hercegovine. U posljednjoj agresiji na BiH drvena džamija je spaljena do temelja i tek je nedavno, krajem augusta 2013. godine obnovljena. Sagrađena je isto onako kakva je nekada bila.

Grede na stropu su istesane sjekirom, bez obrade modernim mašinama. Džamija je zastrta ćilimima sa orijentalnim detaljima, a dva drvena stuba, takođe ručno isklesana podupiru terasu u samoj unutrašnjosti, na kojoj se klanja. Mihrab krase dvije bakarne levhe, na jednoj utisnuto ime Allah na arapskom jeziku, a na drugoj Muhammed. U desnom uglu je minber, neobičan, minijaturan, kao i sama džamija. Sve u džamij, izgleda neobično, mistično… Možda je ta posebnost zbog činjenice da je ovo jedna od prvih džamija i da je nastala na mjestu gdje su se legli sokolovi.

Sam naziv Kušlat potiče od riječi “kuš (kuč)” što znači “ptica, gnijezdo”. Hifzija Suljkić je zabilježio da su žene u ovim krajevima, čak i u novije vrijeme, vezle vez sa sokolom na Kušlatu. Vjerovatno je nekada on, u vrijeme kada je Kušlat bio moćan trgovački grad, služio kao suvenir putnicima koji su prolazili ovim krajevima. Najčešći posjetioci Kušlatu su bili derviši koji su tu dolazili i obavljali zikr. Oko džamije se nalazi dio koji se širi u blagu zaravan, površine skoro dvije stotine kvadratnih metara, a koji je služio za potrebe organizacije odbrane grada, i za veće vjerske manifestacije. U sušnim godinama stanovništvo Podrinja ovdje je obavljalo kišnu dovu.

Penjanje ka džamiji na Kušlatu otpočinje u naselju Pahljevići, dva kilometra od ušća Drinjače u Drinu. Autom se može doći strmim i napornim putem, koji je kombinacija makadama i asfaltog puta, koji se smjenjuju svakih stotinu do dvije stotine metara, sve do seoskog mekteba. Od mekteba počinje najzanimljiviji dio puta, pješačenje. Slijedi penjanje kozijom stazom. Idući putem naići ćete na staro mezarje, sa razbacanim nišanima po šumi. Na jednom od nišana jasno je ispisana, arapskim brojevima, 1218. hidžretska godina, što je ukazuje da je merhum preselio prije dvjesto i više godina.

Bosanskohercegovački nobelovac, književnik Ivo Andrić zapisao je, prolazeći pored Kušlata: „Kakav ste vi Bosanac kad ne znate za Kušlat. To vam je na onom dijelu starog puta koji od Zvornika vodi prema središnjoj Bosni, a poznat je i po tome što je tu sagrađena prva džamija u Bosni.“

2016. godine snimljen je film o ovoj jedinsvenoj džamiji. Film nosi naziv “Kušlat – džamija u kojoj od petka do petka klanjaju dženetske ptice”, a rađen je prema priči pisca Azira Šabića. Glavni junak filma je Adil, a osim njega se pojavljuju još i osmanski vojnici, graditelji džamije.

Infosvijet/zasrebrenicu