Biser sa Vrbasa: Na današnji dan srušena džamija Ferhadija

Na današnji dan 1993. godine srušena je jedna od najstarijih džamija u Bosni i Hercegovini i simbol grada na Vrbasu, Ferhat-pašina džamija u Banjoj Luci.

Upravo se ovaj dan u Bosni i Hercegovini obilježava kao Dan džamija.

Ferhat-pašina džamija, poznatija kao Ferhadija djelomično je bila uništena ekplozivom detoniranim 7. maja 1993. godine kao dio sprovođenja politike etničkog čišćenja Bošnjaka srpskih agresora. Nakon toga, vlasti Republike Srpske su organizovale potpuno rušenje i čišćenje terena na kojem se nalazio cjelokupni kompleks džamije. Ostaci ruševina su odvezeni na gradsku deponiju. Nedugo nakon rušenja Ferhadije, srušena je i obližnja sahat-kula.

Ferhadija je bila jedna od najprepoznatljivijih građevina Banjoj Luci. Izgrađena je 1579. godine u klasičnom otomanskom stilu i predstavlja jedno od najuspješnijih arhitektonskih ostvarenja bosanske arhitekture 16. vijeka. Njen graditelj je nepoznat, ali se zna da je bio učenik čuvenog otomanskog arhitekte Mimara Sinana. Izgradnju džamije je finansirao Ferhat-paša Sokolović, bosanski sandžak beg. U kompleksu Ferhadije su se također nalazila i tri turbeta: Ferhat-paše, njegove unuke Safikadune i njegovih bajraktara, željezna i kamena ograda sa česmom na ćošku, šadrvan i staro mezarje u bašti. Kasnije je kompleks dopunjen sa sahat-kulom izgrađenom nedaleko od Ferhadije.

Džamija je bila 18 metara široka i 14 metara dugačka, a vrh kupole bio je visok 18 metara. Munara je bila visine 43 metra. Ferhadija je uvrštena u kulturnu baštinu Bosne i Hercegovine 1950. godine, a kasnije je uvrštena i na listu spomenika svjetske baštine pri UNESCO-u.

Islamska zajednica Banje Luke je 2001. godine dobila urbanističku saglasnost za ponovnu izgradnju džamije. Tokom polaganja kamena temeljca za obnovu džamije 7. maja 2001. godine, došlo je do protesta srpskih nacionalista. U neredima je oko 4.000 okupljenih demonstaranata napalo i kamenovalo 300 Bošnjaka koji su prisustvovali ceremoniji. Mnogi su s povredama primljeni u banjalučku bolnicu, a Murat Badić iz Cazina je od posljedica teških povreda koje je zadobio u neredima preminuo 26. maja 2001. godine. Ceremonija je kasnije obavljena u tajnosti i pod velikim osiguranjem. Rekonstrukcija džamije je bila kontraverzna tema u Banjoj Luci zbog svoje prominentne lokacije u gradu, a rekonstrukcija je dalje otežana zbog problematike njene autentične rekostrukcije.

Obnovljena džamija Ferhadija konačno je otvorena 7. maja 2016. godine i danas ponovo predstavlja mjesto okupljanja vjernika BiH, ali i mnogobrojnih turista iz cijelog svijeta koji dolaze vidjeti ovaj biser islamske arhitekture.

Izvor: Faktor